Rodzicielstwo a prowadzenie własnej działalności gospodarczej
W dużej liczbie rodzin zarówno matka, jak i ojciec są osobami prowadzącymi aktywność zawodową. W większości przypadków całkowita rezygnacja z pracy jest sprawą bardzo problematyczną i stanowi nie lada wyzwanie. Młodzi rodzice borykają się z dylematami. Ciężko pogodzić zobowiązania względem pracodawcy z własnym życiem rodzinnym. Kodeks Pracy w sposób dość dokładny i jasny określił prawa i obowiązki zarówno pracownika, jak i pracodawcy.
Prowadzenie własnej działalności gospodarczej a rodzicielstwo
Prowadzenie własnej działalności gospodarczej – często określane jako samozatrudnienie – daje osobie fizycznej zupełnie odmienny status prawny od pracownika. Nie jest to żaden stosunek pracy, który jest uregulowany przez Kodeks Pracy. Nie znaczy to jednak, iż osoby podejmujące się samozatrudnienia nie posiadają żadnych praw związanych z rodzicielstwem. W Polsce istnieje kilka ustaw regulujących uprawnienia takich osób.
Czy kobieta prowadząca własny biznes może przebywać na zasiłku chorobowym?
Może, gdy zadba o to, by była do tego uprawniona. W czasie trwania ciąży kobieta jest uprawniona do korzystania z zasiłku chorobowego. Fundamentalnym warunkiem jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu. Należy nadmienić, iż w przypadku przedsiębiorcy ubezpieczenie to jest dobrowolne. W przypadku stosunku pracy jest to obowiązek ciążący na pracodawcy. Obydwa przypadki różnią się również okresem, po którego upływie ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego. W przypadku osób o statusie pracownika jest to okres 30 dni, natomiast dla osób prowadzących własną działalność gospodarczą – 90 dni. W tym przypadku zauważalna jest różnica działająca na niekorzyść osoby samozatrudniającej się. W praktyce zasada ta oznacza, iż kobieta prowadząca działalność gospodarczą ponad 90 dni, opłacając tylko składki obowiązkowe, tym samym jednocześnie rezygnując z opłacania fakultatywnej składki na ubezpieczenie chorobowe, pozbawiona jest możliwości pobierania tego zasiłku. Kobieta prowadząca przedsiębiorstwo nie ma prawa do zasiłku, jeżeli opłacała składkę krócej niż przez nieprzerwany okres 90 dni. Bardzo istotna jest terminowość opłacenia tejże składki, ponieważ przepisy stanowią, iż nieopłacenie składki chorobowej „od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki, ubezpieczenie chorobowe ustaje”. W lepszej sytuacji są osoby utrzymujące stosunek pracy, ponieważ każdy pracownik ma prawo do zasiłku już po przepracowaniu miesiąca. Ostatnim warunkiem, jaki należy spełnić, aby być uprawnionym do korzystania z zasiłku, jest oczywiście dostarczenie zwolnienia lekarskiego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do 7 dni od daty wystawienia dokumentu. Zasiłek chorobowy nie może trwać dłużej niż 270 dni.
Wysokość zasiłku dla kobiety ciężarnej w przypadku niezdolności do pracy wynosi 100% podstawy wynagrodzenia. Osoba prowadząca działalność gospodarczą może zadeklarować dowolną podstawę wymiaru składek, jednak nie niższą niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego oraz nie wyższą niż 250% tegoż wynagrodzenia. Dla pań samozatrudniających się zasiłek ten może mieć niewiele wspólnego z wysokością uzyskiwanego przychodu z tytułu prowadzenia działalności.
Zasiłek macierzyński
Zasiłek macierzyński należy się kobiecie-przedsiębiorcy, jak i tej, która jest zatrudniona na podstawie umowy. Polskie przepisy stanowią, iż wymiar ustalany jest na identycznych zasadach w obydwóch przytoczonych przykładach. Zasiłek macierzyński jest więc z zasady przyznawany od dnia porodu i trwa nieprzerwanie przez 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka (chyba że matka nie chce skorzystać z całego tego okresu).
Warto zaznaczyć, iż: Matka dziecka prowadząca działalność gospodarczą jest zobowiązana do wykorzystania co najmniej 14 tygodni tego zasiłku. Jest to związane przede wszystkim z dbałością o jej kondycję biologiczną i ochroną jej stanu zdrowia bezpośrednio po przebytym porodzie. Należy jednak zaznaczyć, iż kobieta po urodzeniu dziecka nie jest zobowiązana do zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Ma to związek przede wszystkim z faktem, iż przedsiębiorcom nie przysługują urlopy: macierzyński i rodzicielski, które są uprawnieniami pracowniczymi, a jedynie zasiłek macierzyński za okres odpowiadający tym urlopom. W konsekwencji prowadzi to do zatarcia idei obligatoryjnej części zasiłku macierzyńskiego, który ma służyć przede wszystkim rekonwalescencji matki po przebytym porodzie (1).
Należy nadmienić, że jedna część zasiłku jest obligatoryjna, a druga – fakultatywna. Kobieta, zrzekając się dobrowolnego okresu, daje tym samym prawo ojcu dziecka do wykorzystania pozostałej części.
Urlop ojcowski dla mężczyzny-przedsiębiorcy
Według art. 182 Kodeksu Pracy urlop ojcowski przysługuje pracownikowi wychowującemu dziecko w wymiarze do dwóch tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Urlop ten może być wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w dwóch częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień. Czy przedsiębiorca ma również takie prawo? Tak, pod warunkiem, iż podlega on dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.
Warto zauważyć, że urlop ojcowski jest zupełnie niezależny od urlopu macierzyńskiego bez względu na to, które z rodziców z niego korzysta. Ustawy regulujące zawierają treści mówiące o tym, iż ojciec dziecka może skorzystać z urlopu ojcowskiego zarówno w sytuacji, gdy wyłącznie matka dziecka korzysta z urlopu macierzyńskiego, jak i w sytuacji, gdy to on wykorzystuje część urlopu macierzyńskiego.
Czy podczas urlopu ojcowskiego można wykonywać pracę? Czy należy zawiesić działalność?
Ojciec dziecka przebywający na urlopie ojcowskim nie musi rezygnować z prowadzenia działalności gospodarczej. W przypadku ojca mającego status pracownika, który nabywa prawo do dni urlopowych, urlop ojcowski jest urlopem, w którego trakcie nie można wykonywać pracy zarobkowej!
Urlop wychowawczy
Od stosunkowo niedługiego czasu przedsiębiorcy mają większe prawa rodzicielskie. Nowelizacja z 1 września 2013 r. zawierała wzmiankę zawierającą informację, iż z urlopu wychowawczego mogą korzystać przedsiębiorcy i pracownicy w tym samym wymiarze czasowym (czyli 36 miesięcy).
Świadczenia rodzinne
Osoba mająca status pracownika, przebywająca na urlopie wychowawczym i posiadająca prawo do otrzymywania zasiłku rodzinnego ma prawo ubiegać się o uzyskanie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Z art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 2003 r. o świadczeniach rodzinnych widnieje zapis, iż jest to świadczenie przysługujące jedynie pracownikom, więc osoby prowadzące działalność gospodarczą niestety nie mogą się o nie ubiegać.
(1) Patrycja Więcław; MOPR 2018, Nr 1
Autor: Sylwia Łudzik
