Czynniki kształtujące motywację pracowników należących do pokolenia X, Y oraz Z – skrót pracy dyplomowej
Obecnie na rynku pracy dominują trzy pokolenia: X, Y oraz Z. Różni ich wiek, sposób patrzenia na świat oraz na rynek pracy. Jak różnią się te pokolenia w ogólnej charakterystyce oraz w podejściu do motywacji w pracy?
Pokolenie X
Generation X – Pokolenie X, zwane również pokoleniem widmo, to osoby urodzone w latach 1965-1983. Młodość ,,Iksów” to czas nieobecności rodziców, którzy ciężko pracowali na chleb oraz czas wszechobecnego chaosu na świecie. Ich okres dorastania to etap tzw. american dream, czyli marzeń o wyjeździe do USA, by tam rozpocząć nowe życie. Były to bardzo odważne plany młodych przedstawicieli tego pokolenia, ponieważ nie znali języka, a podróżowanie nie było łatwe. W przypadku wielu osób właśnie na marzeniach się skończyło. Młodość ,,Iksów” to także czas hipisów, telefonów stacjonarnych oraz początki Internetu. Wszystko to wywarło wpływ na generację X oraz na to, jak obecnie przedstawia się na rynku pracy. Przedstawiciele tego pokolenia podporządkowują się autorytetom, normom oraz zasadom, ponieważ wiedzę o świecie zdobywali od starszych od siebie. Są to pracownicy lojalni, godni zaufania. Wyznają wartości, takie jak: pracowitość, elastyczność, niezależność życiowa, przedsiębiorczość, rozwój osobisty, inicjatywa oraz różnorodność. Według nich sukces wymaga ciężkiej pracy. Z drugiej strony są jednak sceptyczni, czujni i nieufni wobec władzy. Razi ich brak kompetencji oraz konsekwencji u innych ludzi.
Pokolenie Y
Generacją, która obecnie szerzy się na rynku pracy, jest pokolenie Y, określane inaczej pokoleniem Milenium. Zaliczają się do niej osoby urodzone w latach 1984-1995. Okres młodości tego pokolenia to ułatwiony dostęp do szkół, edukacji w zakresie języków obcych oraz podróży. Dlatego tak chętnie zwiedzają świat i stanowi to ważny element ich życia. Część Milenialsów wybiera taką pracę, dzięki której będzie mogła pracować zdalnie, z dowolnego miejsca na świecie. Pokolenie Y zostało wychowane przez bardziej świadomych oraz obecnych w ich życiu rodziców. Dlatego nie boi się głośno wyrażać swojego zdania, ani kwestionować autorytetów. Wynika to też z faktu, iż dorastało w czasie dostępu do Internetu – łatwiej więc było sprawdzić, co jest prawdą, a co nie. Wiele bodźców z zewnątrz wymusiło na Milenialsach wielozadaniowość, która przez starsze pokolenia odbierana jest jako nieumiejętność skupienia uwagi. Jest to generacja, która nie żyje po to, by pracować, ale pracuje po to, by żyć.
Generacja Z
Obecnie najmłodszym pokoleniem na rynku pracy jest generacja Z, zwana inaczej generacją Post-Milenium. Należą do niej osoby urodzone w latach 1996-2004. Pokolenie Z najbardziej ze wszystkich generacji utożsamiane jest z technologią, ponieważ są to ludzie wychowani w czasach powszechnego dostępu do Internetu. Członkowie tego pokolenia chcą być podłączeni do sieci bez przerwy. Nieustanny dostęp do Internetu daje Post-Milenialsom możliwość pozostania w ciągłym kontakcie ze swoimi bliskimi oraz przyjaciółmi. To pokolenie wychowane świadomie, co demonstruje swoją asertywnością oraz odwagą w walce o swoje prawa. Jeśli ,,Zetkom” nie odpowiada wykonywana praca, po prostu ją zmieniają. Chętnie wyjeżdżają za granicę i nie boją się podejmować tam pracy. Z racji, że jest to pokolenie, którego najstarsi przedstawiciele mają jedynie 24 lata, będziemy jeszcze długo obserwować, jakimi będą pracownikami. Przewiduje się, iż ,,Zetki” mogą niekoniecznie odnaleźć się w pracy zespołowej, za to chętnie będą podejmowały pracę, która wymaga wykorzystania Internetu oraz taką, która zapewni im elastyczny czas pracy.
Pośród dyskusji o koncepcji podziału na pokolenia przewija się pytanie: czy to nie wymysł, który ma skłonić firmy do skorzystania z ofert szkoleniowych? W końcu każdy człowiek jest inny, nie sposób wszystkich zaszufladkować. Trudno nawet o jednoznaczny podział na lata urodzenia dla omawianych pokoleń. Oczywiście są to jak najbardziej zasadne pytania. Warto się jednak zastanowić czy aby na pewno każdego człowieka traktujemy jako indywidualną jednostkę i nigdy nie przypisujemy go do żadnej kategorii? Często mówimy, że ktoś jest introwertykiem lub ekstrawertykiem – to również pewna kategoryzacja, która ma nam ułatwić funkcjonowanie w społeczeństwie. Możemy ją wykorzystać, bądź nie – tak samo jak możemy przyjąć koncepcję podziału na pokolenia lub ją odrzucić.
Interesujące jest to, iż z nastaniem nowego pokolenia na rynku pracy obserwujemy pewne predykcje. Z reguły większość z nich jest niepochlebna i sprowadza się do określeń, iż nowe pokolenie dopiero co zaczęło pracę, a już widać, iż mu się nie chce, wszystko kwestionuje, przy czym najchętniej zarabiałoby więcej. Miało to miejsce kiedy na rynek pracy wchodziła generacja Y, wcześniej pokolenie X, a nawet za czasów Sokratesa. Mówił on o młodych, że kochają luksus, denerwują nauczycieli, a w dodatku się lenią. Jego uczeń Platon również zarzucał młodszym sobie, że mają się za równych starszym oraz występują przeciwko nim. Z kolei wychowanek Platona, Arystoteles wątpił w przyszłość cywilizacji, patrząc na młodzież, z którą przyszło mu się mierzyć.
Czynniki kształtujące motywację
Przeprowadzone w ramach pracy magisterskiej badania empiryczne miały zbadać, co motywuje poszczególne pokolenia w pracy i czy istnieją tutaj różnice. Czy rzeczywiście pokolenie Y jest tak bardzo żądne awansów, a ,,Zetki” nie wyobrażają sobie podęcia pracy w firmie, która nie oferuje benefitów? Okazuje się, iż nic bardziej mylnego. Przede wszystkim to pokolenie X jest bardziej zmotywowane perspektywą awansu, podczas gdy pokolenia Y oraz Z – perspektywą podwyżki. Najmłodsze pokolenia chętnie podejmą się też realizacji dodatkowego projektu, który poniesie za sobą dodatkowe wynagrodzenie, co z kolei nie interesuje ,,Iksów”. Podobnie w przypadku wyjazdów służbowych – taka opcja nie wpłynie na motywację pokolenia X, ale ucieszy generacje Y oraz Z. Rozbieżność widać też w ramach work-life balance, przy czym wyróżniają się tutaj Milenialsi, którym nie zależy aż tak bardzo na zachowaniu takiej równowagi. Zależy na tym z kolei pokoleniom Z oraz X. To, co łączy wszystkie generacje to potrzeba poczucia, że wykonywana przez nich praca ma sens. Wolą one elastyczne godziny pracy oraz indywidualne stanowisko. Atmosfera oraz dobra relacja z przełożonym ma dla nich kluczowe znaczenie, przy czym jeśli będą negatywne, to zadziałają najbardziej demotywująco na generację Z. W kwestii benefitów, przedstawiciele każdego z trzech badanych pokoleń w większości opowiedzieli się za tym, że jest to standard. Można wysunąć wniosek, że stało się to normą rynkową wśród ofert pracodawców, a nie normą wśród oczekiwań pracowników.
Jak wskazują wyniki badania, elementy różnicujące pokolenia mają związek z momentem życia, w którym znajdują się przedstawiciele tych generacji. Pokolenia X nie zmotywują dodatkowe projekty, ani wyjazdy zagraniczne, ponieważ w większości przedstawiciele tego pokolenia mają rodziny, którym chcą poświęcić swój czas. Milenialsi niekoniecznie zwracają aż taką uwagę na work-life balance, bo to jest ich czas na robienie kariery. Z kolei to Post-Milenialsi najbardziej odczują pogorszenie atmosfery oraz relacji z kierownikiem, jako że dopiero co weszli na rynek pracy i potrzebują ukierunkowania oraz wsparcia ze strony otoczenia.
Warto więc nie szufladkować pokoleń, poprzez przypisywanie im na stałe określonych cech, ponieważ te mogą z czasem ulec zmianie. Niezależnie od tego, co myślimy na temat danej generacji, nie ma lepszego czy gorszego pokolenia. Pokolenia po prostu są, jakie są, a różnice między nimi stanowią bardzo interesujący przedmiot badań. W naszej ofercie znajdziesz studia podyplomowe.
mgr Małgorzata Talarek
Praca magisterska napisana pod kierunkiem dr Karoliny Strzelczyk
